Mimo że ocieplenia ścian zewnętrznych ETICS są w Polsce niezwykle popularne, a Polska jest obok Niemiec, jednym z dwóch największych europejskich rynków ociepleń, to temat bezpieczeństwa pożarowego fasad w Polsce praktycznie nie istnieje, a przepisy, wymagania pochodzą sprzed ponad 20 lat, mimo że technologie, materiały, proces inwestycyjny kompletnie się w tym czasie zmieniły, a obciążenie ogniowe ocieplonych ścian zewnętrznych kilkakrotnie wzrosło. 

W Polsce brakuje aktualnej pełnej informacji o bezpieczeństwie pożarowym ETICS, dostępnej szerokiemu gronu zainteresowanych, a nieliczne prezentacje i artykuły profesjonalistów najczęściej pokazują tylko mały wycinek zagadnienia, przez co mogą być błędnie interpretowane przez osoby mniej zorientowane w temacie.

Dlatego warto uzupełniać pojawiające się merytoryczne materiały o szczegóły, które mają znaczenie dla ich dobrego zrozumienia i poprawnej interpretacji.
Na pierwszy ogień 🙂 pójdzie prezentacja nt bezpieczeństwa pożarowego ETICS, której mogło wysłuchać i zarchiwizować szerokie grono uczestników II Międzynarodowej Konferencji ETICS w maju 2015 w Warszawie.

1. Czy zawarta w niej teza, że ryzyko, w przypadku ETICS na styropianie, jest tylko niewiele większe niż dla niepalnych ETICS na wełnie jest słuszna ? Czy może podlega licznym, a jeśli tak, to jakim ograniczeniom. Otóż wystarczy lektura raportu Mikkoli, przywołanego w referacie jako wiarygodne źródło stwierdzenia, by stwierdzić, że zarówno analizy, jak i sam wniosek odnosiły się wprawdzie do ETICS na styropianie, ale wyłącznie w ściśle określonych warunkach. Założenia były następujące: w przypadku warstw styropianu grubszych niż 10 cm, niepalna wyprawa zewnętrzna, musi mieć grubość min 5-8 mm i zawierać minimalną ilość części organicznych. Co więcej, pod uwagę bierze się tylko budynki mieszkalne o wysokości co najwyżej 8-pięter; przy czym już w przypadku wyższych niż dwukondygnacyjne, ocieplenie na bazie styropianu, musi posiadać zabezpieczenia utrudniające rozprzestrzeniania ognia. Mają one postać niepalnego ocieplenia z wełny mineralnej bezpośrednio w strefach wszystkich okiennych nadproży lub zamiennie: pasów przeciwpożarowych z wełny mineralnej o szerokości min 200 mm, usytuowanych nieco powyżej otworów okiennych wzdłuż całego obwodu budynku, minimum co drugą kondygnację. Tak zdefiniowanych ociepleń w Polsce nie ma, a tym samym, dość optymistyczne dla ETICS ze styropianem wnioski z oceny ryzyka, prezentowane podczas Konferencji, nie mają zastosowania do warunków polskich. Warto o tym pamiętać. Tym bardziej wiedząc, że każdy z poniższych czynników: grubsza warstwa palnej izolacji, cieńsza lub bardziej palna warstwa tynku, brak niepalnych pasów lub nadproży w ETICS ze styropianem – zwiększa ryzyko pożarowe.
2. Również inny wątek referatu, bardzo lakonicznie zaprezentowany, aż prosi się o uzupełnienie. Dotyczy badań wg ISO 13785-1, wykonanych przed laty przez ITB, a przypomnianych i skomentowanych wyłącznie w kontekście informacji o wykonawcy próbki, co ogranicza, a nawet zniekształca wnioski, płynące z tamtych badań. Wydżwięk prezenatacji był jednoznaczny: skorzystanie z usług „wykonawcy wskazanego przez dostawcę systemu” skutkuje nierozprzestrzenianiem ognia przez palne ocieplenie, w odróżnieniu od skorzystania z usług „przypadkowego wykonawcy”, którego skutkiem jest silne rozprzestrzenianie ognia przez styropianowe ocieplenie. Nawet jeśli przyjąć, że „przypadkowy” miał oznaczać „niefachowego”, a „wskazany” miał być równoznaczny z „profesjonalistą, ściśle przestrzegającym wytycznych, instrukcji i korzystającym z kompletnych zastawów”, takie podsumowanie badań i próba wyciągania na ich podstawie ogólnych wniosków, wprost prowadzi do błędnej oceny sytuacji. Przede wszystkim warto przypomnieć, że podczas cytowanych badań, ów „przypadkowy” wykonawca został wskazany przez Instytut Techniki Budowlanej, a zadanie Instytutu nie polegało wcale na wybraniu wykonawcy, który nie umie fachowo zrobić ocieplenia. Instytut miał zarówno odpowiednią wiedzę jak i możliwości, by wskazać dobrego i wykonać poprawne ocieplenie. Jeśli nawet Instytut może mieć z tym problem, to co z Kowalskim ? I co trzeba zrobić w kwestii informacji, edukacji i organizacji rynku, by realnie wykonywane ETICS były dostatecznie bezpieczne ? Samo zrzucenie odpowiedzialności na systemodawców, a to sugeruje referat, niczego nie załatwia, bo nawet najbardziej profesjonalny dostawca systemu nie jest w stanie nadzorować wszystkich budów tak starannie jak wykonania pojedynczej próbki do badań. Tym bardziej nie może ponosić odpowiedzialności za jakość robót zrealizowanych przez wskazywanych przez siebie wykonawców.
   Dlatego nigdy nie dość przypominania, że na bezpieczeństwo pożarowe ETICS, zawierających palne materiały, w tym samogasnące izolacje cieplne, takie jak styropian, kleje lub tynki wpływa wiele czynników i wszystkie mają znaczenie. Dlatego tak ważna jest świadomość zagrożeń, bo w konsekwencji przyczynia się do ścisłego przestrzegania zasad technologii.
3. I jeszcze jedna sprawa.
   Przypadki pożarów budynków z niepalnym ociepleniem, podobnie jak z tradycyjną niepalną fasadą, gdy ogień przeniósł się na wyższą kondygnację, zdarzały się w przeszłości i będą się zdarzać. Są dobrze rozpoznane, a strażacy potrafią radzić sobie z takimi sytuacjami. Ale uwaga: tonie są „pożary niepalnej fasady”, jak się czasem mówi, i jak się zdarzyło ró4.nież podczas tej Konferencji, to jest pożar „w budynku” lub po prostu „budynku” z niepalną ścianą. Natomiast, co istotne w kontekście niepalnych ociepleń, dzieje się tak bez żadnego udziału w pożarze niepalnej fasady (niepalnego ETICS), która nie tylko nie przyczynia się do rozprzestrzeniana ognia, ale w zależności od swej charakterystyki geometrycznej i materiałowej może go nawet spowalniać.
   Zupełnie inaczej jest w przypadku fasady zawierającej palne materiały w postaci warstw izolacyjnych lub wykończeniowych (styropian, tynki, siatka). Gdy dowolna z tych warstw się zapali, wówczas aktywnie przyczynia się do szybszego rozprzestrzeniania pożaru na kolejne kondygnacje, dostarczając więcej energii i rozprzestrzeniając ogień po zewnętrznej warstwie elewacyjnej, w przestrzeni pomiędzy okładziną a ścianą lub przez palny izolacyjny rdzeń. W takich przypadkach sformułowanie „pożar fasady” jest w pełni uzasadnione, co dobrze ilustrują zdjęcia pożarów fasad z palnymi ociepleniami z Azji, Europy, w tym z Polski (Fot 1, 2, 3). Jak widać, wygląda to zupełnie inaczej niż w przypadku niepalnej fasady i niepalnego ocieplenia.
   Pomijanie milczeniem lub bagatelizowanie zagrożeń pożarowych, wynikających ze zwiększenia w naszym otoczeniu ilości palnych materiałów, zwiększa ryzyko pożarowe. Można je ograniczać tylko, gdy jednocześnie wprowadza się odpowiednie środki ograniczające możliwości zapalenia materiałów palnych. W przypadku palnych materiałów, głównie izolacyjnych, w ETICS, np. dzięki niepalnym osłonom, barierom, pasom, detalom. Jeśli zwiększaniu obciążenia ogniowego, wynikającego z np. zwiększenia grubości lub gęstości palnej izolacji, nie towarzyszą takie środki zaradcze, to poziom bezpieczeństwa pożarowego się obniża. I z takim zjawiskiem mamy do czynienia w Polsce.

Artykuł odnosi się do zagadnień i wniosków zaprezentowanych podczas II Międzynarodowej Konferencji ETICS, maj 2015 („Bezpieczeństwo pożarowe ścian z systemami ETICS”)